Hoofdstuk 5 plantkunde

• Lycopodiaceae / Wolfsklauwfamilie

• tussen de mossen en varens

• veel sporen

• blijft groen in de winter

• wortels langs de stengels

• STROBILUS: reproductieve structuur bestaande uit sporofyls

• vb: Lycopodium

• Dennstaedtiaceae / Adelaarsvarenfamilie

• 1 stengel, grote varen

• jaarlijks 1 blad

• sporangiën aan de bladrand

• vb: Pteridium aquilinum / adelaarsvaren

Isoetaceae / Biesvarenfamilie

Ophioglossaceae

Polypodiaceae

Athyriaceae

• Dryopteridaceae / Niervarenfamilie

• korte wortelstok met schubben

• sporangiënhoopjes met nier- tot schildvormig dekvliesje

• Dryopteridaceae / Niervarenfamilie

• Dryopteridaceae / Niervarenfamilie

• Dryopteridaceae / Niervarenfamilie

Blechnaceae

• Equisetaceae / Paardenstaartfamilie

• heeft een sporangia-dragende tak of STROBILUS

• talrijke sporen met 2 smalle springdraden (elateren)

• vb: Equisetum (enige overblijvende geslacht)

• Equisetaceae / Paardenstaartfamilie

• Equisetaceae / Paardenstaartfamilie

• Equisetum (geslacht)

• Equisetaceae / Paardenstaartfamilie

• Equisetum (geslacht)

• Pinaceae / dennenfamilie

• bomen met rechte stam

• naaldvormige blaadjes

• bijna enkel in noordelijk halfrond

• kegels

• geslachten: Abies (zilverspar), Picea (fijnspar), Pinus (den), Larix (lork), Pseudotsuga, Tsuga,…

• Abies, Picea en Pinus veel gebruikt voor het hout in BE (naast eik, beuk etc.)

• Pinaceae / dennenfamilie

• geslacht: Abies (zilverspar)

• Abies alba

• Pinaceae / dennenfamilie

• geslacht: Pinus (den)

• Pinaceae / dennenfamilie

• geslacht: Pinus (den)

• Pinus sylvestris

• Pinaceae / dennenfamilie

• geslacht: Picea (fijnspar)

• Picea abies

• Pinaceae / dennenfamilie

• geslacht: Larix (lork)

• Pinaceae / dennenfamilie

• geslacht: Pseudotsuga

• Pinaceae / dennenfamilie

• geslacht: Pseudotsuga

• Cupressaceae / Cipresfamilie

• ronde kegel, kunnen houtig of leerachtig zijn

• kleine mannelijke kegel, vrouwelijke kegel 2-3 jaar nodig om rijp te worden

• geslachten: Juniperus (jeneverbes, inheems in BE), Thuja, Cupressus, Sequoia, Sequoiadendron

• Cupressaceae / Cipresfamilie

• geslacht: Sequoiadendron

• Cupressaceae / Cipresfamilie

• typische ronde kegel

• Cupressaceae / Cipresfamilie

• Cupressaceae / Cipresfamilie

• geslacht: Sequoiadendron

• mammoetboom/ Sequoiadendron giganteum

• één van de grootste bomen ter wereld

• Taxaceae / Taxusfamilie

• groene twijgen

• gemetamorfoseerde kegels

• blaadjes naaldvormig zonder harskanalen

• zaad omgeven door een bekervormig vlezig omhulsel (ARILLUS)

• toepassing: hagen, kerkhoven

• geslacht: Taxus

Araucariaceae

Cycadaceae

• Ginkoaceae

• levend fossiel, bijna niet geëvolueerd sinds de dino’s

• 1 geslacht en 1 soort: Ginko biloba / Japanse notenboom

• plant kan goed tegen luchtvervuiling, hebben de straling bij Hiroshima overleefd

Bestuiving vindt enkel plaats bij volle maan. Er zijn pollination drops aanwezig bij de kegel. Bij volle maan zullen de waterdruppels het maanlicht reflecteren —> insecten worden aangetrokken —> bestuiving

Pinaceae / dennenfamilie

Cupressaceae / Cipresfamilie

Taxaceae / Taxusfamilie

Nymphaeaceae

• Magnoliaceae / Tulpenboomfamilie

• meeldraden overal even dik en bloemdelen spiraalsgewijs ingeplant

• Geslachten: Magnolia, Liriodendron (tulpenboom)

• Magnoliaceae / Tulpenboomfamilie

• Magnoliaceae / Tulpenboomfamilie

• Lauraceae

• geslachten: Laurus (laurier), Cinnamomum (kaneel), Persea (avocado)

• Piperaceae

• Piper nigrum (peper)

Aristolochiaceae

• bijwortels

• geen secundaire groei

• parallelnervige bladeren

• embryo met één kiemlob

• vaatbundels liggen meestal verspreid in de stengel (←→dicotylen: in kring)

• bloemdelen meestal in veelvouden van 3

• Liliaceae/ Leliefamilie

• kruidachtig, overblijvende planten met bollen

• 6 tepalen

• geslachten: Fritillaria (kievitsbloem), Lilium (lelie), Tulipa (tulp)

• MONOCOTYL

• Liliaceae/ Leliefamilie

• geslacht: Tulipa (tulp)

• MONOCOTYL

• Liliaceae/ Leliefamilie

• geslacht: Fritillaria (kievitsbloem)

• MONOCOTYL

• Liliaceae/ Leliefamilie

• geslacht: Fritillaria (kievitsbloem)

• MONOCOTYL

• Liliaceae/ Leliefamilie

• geslacht: Lilium (lelie)

• MONOCOTYL

• Asparagaceae

• rode bessen

• geslachten en soorten: Asparagus officinalus (asperge), Hyacinthoides non-scripta (boshyacint), Agave (tequila), Polygonatum (salomonszegel)

• MONOCOTYL

• Amaryllidaceae / Narcisfamilie

• vooral als sierplant gebruikt

• 6 petalloïde meeldraden

• bijkroon of corona= uitgroeiingen van delen van de perianth, meeldraden of bloembodem

• 3+3 petalen

• geslachten: Amaryllis, Galanthus, Narcissus (met corona)

• MONOCOTYL

• Amaryllidaceae / Narcisfamilie

• Geslacht: Amaryllis

• MONOCOTYL

• Amaryllidaceae / Narcisfamilie

• Geslacht: Galanthus

• MONOCOTYL

• Amaryllidaceae / Narcisfamilie

• Geslacht: Narcissus

• MONOCOTYL

• Uienfamilie / Alliaceae

• Nu in de Amaryllidaceae!

• Allium: A. cepa (ajuin), A. porrum (prei), A. sativum (knoflook), A. ursinum (daslook)

• MONOCOTYL

• Uienfamilie / Alliaceae

• Nu in de Amaryllidaceae!

• Allium porrum (prei)

• MONOCOTYL

• Uienfamilie / Alliaceae

• Nu in de Amaryllidaceae!

• Allium sativum (knoflook)

• MONOCOTYL

• Uienfamilie / Alliaceae

• Nu in de Amaryllidaceae!

• Allium cepa (ui)

• MONOCOTYL

• Lissenfamilie / Iridaceae

• 3 meeldraden

• wortelstok, bol of knol

• bladen smal en lijnvormig

• Geslachten: Iris, Gladiolus, Crocus (sierplanten)

• MONOCOTYL

• Lissenfamilie / Iridaceae

• Geslacht: Crocus

• MONOCOTYL

• Lissenfamilie / Iridaceae

• Geslacht: Iris

• MONOCOTYL

• Lissenfamilie / Iridaceae

• Geslacht: Crocus

• Crocus sativus / saffraankrokus

• MONOCOTYL

• Lissenfamilie / Iridaceae

• Geslacht: Gladiolus

• MONOCOTYL

• Orchideeën / Orchidaceae

• wortelstok of knol

• bloemen tweezijdig symmetrisch

• sierplanten!

• epifytisch (luchtwortels op een andere plant) of saprofytisch (leven van organisch materiaal, niet groen en doen dus niet meer aan fotosynthese)

• luchtwortels met velamen (= meerlagige epidermis)

• hebben lip of labellum (zie foto ‘L’)

• hebben polliniën (=klompjes stuifmeel)

• 3 stempels vergroeid tot stempelzuil (gynostemium)

• zaden zeer klein, hebben schimmels nodig om water enzo op te nemen

• kieming met behulp van mycorrhiza-schimmel

• Geslacht: Vanilla (Madagaskar), Phalaenopsis (tropisch, veel in winkels)

• MONOCOTYL

• Orchideeën / Orchidaceae

• MONOCOTYL

• Orchideeën / Orchidaceae

• Geslacht: Vanilla

• Vanilla planifolia / vanille-orchidee

• MONOCOTYL

• Orchideeën / Orchidaceae

• Geslacht: Phalaenopsis

• MONOCOTYL

• Orchideeën / Orchidaceae

• Geslacht: Phalaenopsis

• MONOCOTYL

• Arecaceae

• oliepalm of kokosnoot bijvoorbeeld

• MONOCOTYL

• meestal epifyten

• soorten / geslachten: Ananas comosus (ananas), Bromelia (sierplanten)

• vb ananas: schijnvrucht van bracteeën (schutbladeren) en bloemas, MONOCOTYL

Juncaceae

• MONOCOTYL

• Cypergrassenfamilie / Cyperaceae

• stengel driekantig

• bladeren zonder ligula (=tongetje) ←→ Poaceae

• aren alleenstaand of samengesteld

• windbestuivers

• geslachten: Cyperus, Carex, Eriophorum

• MONOCOTYL

• Cypergrassenfamilie / Cyperaceae

• geslacht: Cyperus

• MONOCOTYL

• Cypergrassenfamilie / Cyperaceae

• geslacht: Carex

• MONOCOTYL

• Cypergrassenfamilie / Cyperaceae

• geslacht: Carex

• MONOCOTYL

• Cypergrassenfamilie / Cyperaceae

• geslacht: Carex

• MONOCOTYL

• Cypergrassenfamilie / Cyperaceae

• geslacht: Cyperus

• Cyperus papyrus

• MONOCOTYL

• Cypergrassenfamilie / Cyperaceae

• geslacht: Cyperus

• MONOCOTYL

• Cypergrassenfamilie / Cyperaceae

• geslacht: Eriophorum

• MONOCOTYL

• Grassenfamilie / Poaceae

• bladen met tongetje ←→ Cyperaceae

• meestal 2-slachtig, uitzondering: maïs

• meestal 3 meeldraden, 2 stempels

• meeldraden aan de voet met meestal 2 kleine schubjes (lodiculae of zwellichaampjes, de oorspronkelijke tepalen). Kroonkafjes openen dmv zwellichaampjes.

• geheel omgeven door 2 schutbladeren: een buitenste kroonkafje (lemma) en binnenste (palea)

• aan voet van bloemen meestal 2 schutbladen (kelkkafjes of glumae)

• aartjes gerangschikt in aar of pluim

• windbestuivers

• heel veel verschillende geslachten en soorten (zie andere voorbeelden)

• MONOCOTYL

• Grassenfamilie / Poaceae

• Lolium perenne / Engels raaigras

• MONOCOTYL

• Grassenfamilie / Poaceae

• Lolium multiflorum/ Italiaans raaigras

• MONOCOTYL

• Grassenfamilie / Poaceae

• Zea mays / maïs

• MONOCOTYL

• Grassenfamilie / Poaceae

• Saccharum / suikerriet

• MONOCOTYL

• Grassenfamilie / Poaceae

• Triticum aestivum: tarwe

• MONOCOTYL

• Grassenfamilie / Poaceae

• Hordeum: gerst

• MONOCOTYL

• Grassenfamilie / Poaceae

• Secale: rogge

• MONOCOTYL

• Grassenfamilie / Poaceae

• Avena: haver

• MONOCOTYL

• Grassenfamilie / Poaceae

• Oryza: rijst

• Oryza sativa

• MONOCOTYL

• Grassenfamilie / Poaceae

• Bambusa: bamboo

• MONOCOTYL

• Grassenfamilie / Poaceae

• Phragmites: riet

• MONOCOTYL

• Musaceae

• cilindrische pseudostengel

• Musa (banaan), geen zaden in parthenocarpe vrucht

• MONOCOTYL

• Zingiberaceae

• geslachten Zingiber en Curcuma: bij beide wordt de wortelstok geoogst

• MONOCOTYL

• Ranunculaceae / Ranonkelfamilie

• meestal kruiden

• 5 kelk en kroonbladen

• ‘oneindig’ veel meeldraden

• ←→ Rosaceae: hebben wel steunblaadjes en vergroeide kelkblaadjes, deze familie heeft dat niet

• Geslachten: Ranunculus, Anemone, Aconitum napellus (giftig), Clematis

• DICOTYL

• Ranunculaceae / Ranonkelfamilie

• Geslacht: Anemone

• Ranunculaceae / Ranonkelfamilie

• Aconitum napellus

• Ranunculaceae / Ranonkelfamilie

• Geslacht: Clematis

Berberidaceae

Berberis aquifolium