alliteratie
beginrijm
anafoor/epifoor
herhaling van dezelfde woorden aan het begin/einde van opeenvolgende zinnen
antithese
tegenstelling
apostrophe
(niet) aanwezig persoon aanspreken
assonantie
klinkerrijm
asyndeton
opsomming zonder voegwoorden
brevitas
weglating van woorden die de lezer zelf makkelijk kan aanvullen
chiasme
kruisstelling AB//BA zelfde woordsoort
climax
opeenvolging van steeds sterkere uitdrukkingen voor vergroting
contaminatie
versmelting van twee uitdrukkingen,c
correctio
versterking van een uitdrukking
ellips
weglating van woorden
enjambement
het doorlopen van een zin over meerdere versregels
eufemisme
verzachtende uitdrukking voor iets vreselijks
exclamatio
uitroep
hendiadys
1 door 2: een samengesteld begrip (adj) uitdrukken door twee substantieven
hypallage
het woord drukt iets uit wat in verband staat met het andere woord (geen kenmerk of eigenschap)
vb: ze liepen donker door de eenzame nacht
hyperbaton
woorden die grammaticaal bij elkaar horen ver uit elkaar plaatsen
hyperbool
overdrijving
inversie
omkering van de gebruikelijke woordvolgorde
vb werkwoord vooraan
ironie
spotten door het tegengestelde te zeggen van wat je bedoelt
litotes
bevestiging door ontkenning vb niet lelijk = wel lelijk
metafoor
impliciete vergelijking
metonymie
naamverwisseling vanuit een logisch verband
deel van het geheel
geheel voor een deel
iets concreet voor iets abstract
maker voor het gemaakte
voorwerp ipv de inhoud
onomatopee
klanknabootsende woorden
oxymoron
twee begrippen lijken niet samen te horen maar ze worden toch zo getoond
parallellisme
identieke opbouw AB//AB
personificatie
levenloze voorwerpen menselijke kenmerken geven
pleonasme
uitdrukking waarin het ene woord iets benoemt dat al besloten was door het andere woord vb brandend vuur
poëtisch meervoud
meervoud gebruiken ipv enkelvoud om een begrip te versterken of voor de metriek
polyptoton
herhaling van een woord in andere verbogen vorm
polisyndeton
opsomming met overmatige voegwoorden
preateritio
een aankondiging om iets over te slaan (het dus toch kort vermelden)
retorische vraag
vraag waarop men geen antwoord verwacht omdat het antwoord al duidelijk is
tautologie
herhaling van een begrip in andere woorden vb eenzaam en alleen
trikolon
drieledigheid
vergelijking
expliciete vergelijking (meestal met ALS) tussen onderwerp en iets anders
zeugma
stijlfout: een werkwoord gebruiken in verschillende betekenissen