Studied by 12 peopleoikonomia
salitang griyego na binubuo ng salitang oikos at nomos
root word of ekonomiks
meaning pamamahala sa tahanan
oikos
tahanan
nomos
pamamahala
comes from the greek word nemein
scarcity
pagkalimitado ng mga pinagkukunang yaman
agham
sistematikong pag-aaral ng mga naobserbahang datos
natural science
likas na penomenon
social science
kilos at galaw ng mga tao
physiocrat
mga ekonomistang pranses
physiocracy
ang yaman ng bansa ay nakabatay sa paglinang ng lupa o agrikulutura
naging tanyag sa ika-18 siglo
piyudalismo
sistema ng pag-aari ng lupa
feudal lord/panginoong may lupa
ang tawag sa mayari ng lupa
vassal/basalyo
alagad ng feudal lord
magsaka ng lupain nito kapalit ng proteksiyon mula sa landlord at ani mula sa kaniyang lupa
francois quesnay
tagapagsulong ng physiocracy
isinulat ang tableau economique
tableau economique
sinulat ni francois quesnay noong 1758
binigyang-diin na ang sektor ng agrikultura ang siyang may pinakamalaking ambag sa ekonomiya ng pransiya
panahon ng kaliwanagan/age of enlightenment
ika-17 hanggang ika-19 na siglo
binigyan ng diin nito ang paggamit ng katwiran (reason)
classical economics
ang pamilihan o market ang kumukontrol sa ekonomiya at di ito kinakailangan ang interbensiyon ng pamahalaan
adam smith
ama ng modernong classical economics
invisible hand/laissez-faire (leave them alone)
invisible hand/laissez-faire
leave them alone
jean-baptiste say
ang suplay ang lumilikha ng mga pangangailangan o demand
ekonomistang pranses
david ricardo
teoryang comparative advantage
teoryang comparative advantage
dapat ibenta ang mga produkto o serbisyo na may malaking halaga sa tao
marxismo
tunggalian ng dalawang pwersa
mayaman at mahirap
malakas at mahina
karl marx
ama ng komunismo
aleman
sumulat ng das kapital at communist manifesto
friedrich engels
isinulat ang das kapital kasama si karl marx
das kapital (capital)
ang produksiyon ay may ibat ibang uri
antas sa lipunan ng mga tao
produksiyon
ang proseso ng paglikha ng mga produkto o serbisyo
john maynard keynes
briton
keynesian economics
great depression
nagpakilala ng macroeconomics
upang maiwasan ang pagbagsak ng ekonomiya, kailangan mahikayat ang mga tao na gumasta dahil ang demand ang nagpapataas ng produksiyon sa ekonomiya at hindi ang suplay
marginal thinking
karagdagang pakinabang na makukuha sa produkto o serbisyo kesa sa gastos
2017 TRAIN law
tax reform for acceleration and inclusion
RA10963
pinababa ang buwis ng mga mangagawa
250,000 = 10%
cielito f. habito
admu
10 outstanding young men for economics
director-general ng NEDA noong panahon ni pangulong fidel ramos
ekonomiks
considered a social science
siyentipikong pamamaraan
proseso na ginagamit sa ekonomiks upang obhektibong mapag-aralan ang isang suliranin
n. gregory mankiw
harvard professor
principles of microeconomics book
prinsipyo ng matalinong pagpapasiya
trade-offs
opportunity cost
marginal thinking
incentives
trade-offs
bagay na pinili o sinakripisyo kapalit ng isang bagay
top choice = mag-aral
2nd choice/best alternative = maglaro
marxismo
tunggalian ng dalawang pwersa
mayaman at mahirap
malakas at mahina
merkantilismo
ang yaman ng bansa ay nakadepende sa dami ng ginto o pilak
tableau economique
sinulat ni francois quesnay noong 1758
binigyang-diin na ang sektor ng agrikultura ang siyang may pinakamalaking ambag sa ekonomiya ng pransiya
das kapital (capital)
ang produksiyon ay may ibat ibang uri
antas sa lipunan ng mga tao
prinsipyo ng matalinong pagpapasiya
trade-offs
opportunity cost
marginal thinking
incentives
pangangailangan
mga bagay na kailangan ng tao para mabuhay
kagustuhan
mga bagay na nais o gusto ng tao na maaaring magbigay ng saya sa kanila pero mabubuhay kahit wala
abraham maslow
teorya ng motibasyon
herakiya ng pangangailangan
teorya ng motibasyon
makakatungtong lamang ang isang tao sa susunod niyang pangangailangan (higher needs) kung nafulfill niya ang basic needs
herakiya ng pangangailangan
self-actualization
esteem needs
social needs
security needs
physiological needs
physiological needs
air, food, water, clothing, shelter
pangunahing pangangailangan ng tao
security needs
insurance, cctv, investments
nakatuon sa pag-iwas ng tao sa kapahamakan at magkaroon ng matiwasay na pamumuhay.
social needs
kaibigan, kasintahan, pamilya
pangangailangan ng isang indibidwal na mararamdaman niyang siya ay bahagi ng isang pangkat (sense of belongingness)
esteem needs
recognition, tiwala sa sarili, mataas na katayuan sa lipunan
pangangailangan ng isang indibiwal na magkaroon ng dignidad o halaga bilang isang tao
self-actualization
ang punto kung saan ang isang indibidwal ay narating na ang kaniyang pinakamataas na potensiyal bilang isang tao
sosyo-ekonomikong salik
salik sa pagpili bilang isang mamili
binubuo ng sosyo-ekonomikong salik ang katayuang panlipunan ng isang indibidwal, ang kanyang kita, o kaya’y uri ng trabaho na mayroon siya
habang lumalaki ang kita ng isang indibwal, mas malaki rin ang maari niyang gastahin para sa mga kagustuhan
mga dapat isaalang-alang sa pagpili bilang isang mamimili
kailangan ko ba ito?
kayo ko bang bilhin ito?
kapaki-pakinabang ba ito?
likas na yaman
bagay o hilaw na materyales na nagmumula sa kalikasan na makakatulong sa pagbuo ng produkto
hal: palay,tuna,tanso,petrolyo
pinagkukunang yaman
likas na yaman
yamang tao
yamang kapital
renewable resources
hindi nauubos, kaya napapalitan
hal: tubig, halaman, hayop
nonrenewable resources
limitado at mabilis maubos kaya hindi agad napapalitan
hal: fossil fuels tulad ng petrolyo, yamang mineral gaya ng ginto at pilak
alienable at disposable land
lupang pwedeng gamitin para sa iba’t ibang layunin
lupang maaring ipagbili, ipamahagi, ipamana
types of alienable and disposable land
lupang pang-agrikultura
lupang pangkomersiyo
lupang residensiyal
lupang pang-industriya
lupang agrikulutura
lupang pwedeng gawing taniman
pinanggagalingan ng mga produkto tulad ng palay, mais, tabako
lupang pangkomersiyo
lupang pwedeng tayuan ng mga estruktura tulad ng pamilihan
lupang residensyal
lupang maaring gawing townhouse o subdibisyon
lupang pang-industriya
lupang maaaring gawin pang mamanipaktura ng produkto
NCR
pinakamalaking bahagdan ng alienable at disposable land sa bansa
CAR
pinakamaliit na bahagdan ng alienable at disposable land sa bansa
soil degradation
pagbaba ng kalidad ng lupa
yamang gubat
habitat o tahanan ng iba’t ibang uri ng halaman (flora) gaya ng rafflesia at waling-waling, gayundin ng iba’t ibang uri ng hayop (fauna) tulad ng tamaraw at philippine eagle-owl.
pinagmumulan ng mga uri ng kahoy tulad ng mahogany, yakal, akasya
rafflesia
corpse flower
biggest flower in the world
smells like rotting flesh hence the name corpse flower
waling-waling
species of orchid
queen of the philippine flowers
deforestation
tahasan sa kagubatan dulot ng komersiyal at ilegal na pagputol ng mga puno
BFAR
bureau of fisheries and aquatic resources
inland resources
anyong tubig na nakapaloob sa kapuluan
coral triangle
ang pilipinas ay bahagi ng coral triangle kasi isa ito sa mga may pinakamayamang dibersidad ng isda, bangkota (coral reef), at iba pang lamandagat
biodiversity hotspot
karamihan sa endemikong species ay nawawala
hal: ang pilipinas
yamang mineral
hal: tanso, ginto, nikel
itinuring ang pilipinas bilang isa sa pinakamalaking pinagmumulan ng tanso, ginto, at nikel sa buong mundo
karamihan ng mga masaganang mineral ay matatagpuan sa CARAGA region
organic agriculture act of 2010
layunin ng batas na ito na palaganapin ang paggamit ng organikong paraan ng pagsasaka
INREMP
integrated natural resources and environmental management project
naglalayong tugunan ang hindi wastong pamamahala sa mga kanlungang-tubig (watershed) ng apat na pangunahing saluhang-ilog (river basin) ng bansa
yamang tao
ang yamang tao ay itinuturing bilang pinakamahalagang yaman ng bansa dahil nakadepende rito ang pagkakaroon ng potensiyal na umunlad
world population review
ika-13 ang pilipinas sa may pinakamalaking populasyon sa buong daigdig
population growth rate
tumutukoy sa bahagdan ng paglaki ng populasyon
1.72% ang growth ng bansa sa pagitan ng 2010-2015
demograpiya
pag-aaral ng katangian ng populasyon batay sa edad at kasarian
15-64 years old
nabibilang sa lakas paggawa ng bansa o labor force
working age
0-14, 65 years old and above
dependency ratio o ang bilang ng populasyon na nakaasa sa labor force
labor force percentages
94% - employed
5.3% - unemployed
14.8% - underemployed
underemployed
trabaho na hindi tugma sa course na tinapos
job mismatched
suliraning kinahaharap ng mga manggagawa
patuloy na “endo“ (end of contract) o kontraktwalisasyon
mga batang manggagawa (child laborer)
psa noong 2011, 2.1 milyon child laborers sa bansa
paglabag sa mga karapatan bilang manggagawa
hal: gender discrimination, not allowing unions
pagmamaltrato sa mga manggawa
hal: physical, sexual, mental abuse
hindi tugma na kakayanan at pagsasanay sa trabaho
bilateral labor agreement (BLA)
kasunduan sa pagitan ng bansang tumatanggap (host country) ng migratoryong manggagawa at ng bansang pinanggalingan (source country) ng manggagawa
host country
bansang tumatanggap ng manggawa
source country
bansang nagpapadala ng manggagawa
mga bansa kung saan may nilagdaang bla ang pilipinas
canada
qatar
united arab emirates (uae)
kakapusan
scarcity in english
pagkalimitado ng pinagkukunang yaman
di-kasaptan ng mga produkto at serbisyo upang matugunan ang walang katapusang pangangailangan at kagustuhan ng tao
economic goods
produkto o serbisyo na may pakinabang at halaga sa isang lipunan, gayon nga lang ito ay nakakaranas ng pagkaubos
free goods
produkto o serbisyo na kinakitaan ng kasaganahan
hindi ito madaling maubos at hindi nakakaranas ng kakapusan
2 uri ng economic goods
materyal na economic goods - produktong tulad ng damit, sapatos, at kompyuter
hindi materyal na economic goods - kaalaman, serbisyo, at impormasyon
palatandaan ng kakapusan
pagkakaroon ng trade-off
patuloy na pagtaas ng presyo ng mga bilhin
pagkaubos ng mga pinagkukunang yaman
kakulangan
sitwasyon kung saan nahihigitan ng pangangailangan ang dami ng produkto o serbisyo sa isang tiyak na panahon
production possibility frontier (PPF)
isa sa mga paraan upang lubusang maunawaan ang kakapusan
ito ay isang grapikong paglalarawan sa iba’t ibang kombinasyon ng mga produkto at serbisyo na maaaring likhain ng isang ekonomiya
mga suliraning dulot ng kakapusan
paglala ng kahirapan
tunggalian para sa mga pinagkukunang yaman
kawalan ng mga produkto o serbisyo sa pamilihan
mga pamamaraan upang malabanan ang kakapusan
ipagpatuloy ang konserbasyon ng mga pinagkukunang yaman
gamitin ang teknolohiya
bumuo ng matalinong pagpapasiya
alokasyon
solusyon sa problema ng kakapusan
pamamahagi o distribusyon ng limitadong pinagkukunang yaman upang matugunan ang mga di-limitadong pangangailangan at kagustuhan sng isang ekonomiya
tatlong mahalagang tanong upang masuri ang alokasyon
ano ang produkto o serbisyong lilikhain?
paano lilikhain ang mga produkto o serbisyo?
para kanino ang produkto o serbisyong lilikhain?
